20 maart 2023

Veel lezen of op schermen kijken in je jeugdjaren geeft een grotere kans op bijziendheid. De medische term hiervoor is myopie. Inmiddels is 50% van de twintigjarigen bijziend. Ongeveer 6% daarvan wordt hoog bijziend, waarvan één op de drie kans heeft om slechtziend te worden en mogelijk niet meer kan lezen.

Janneke Fonk en Jannemiek Havinga zijn beide orthoptist op de polikliniek Oogheelkunde van ziekenhuis Tjongerschans. Ze zijn gespecialiseerd in de stand en samenwerking van de ogen en de ontwikkeling van het zien bij kinderen. “Langdurig dichtbij kijken kan ervoor zorgen dat een beginnende bijziendheid bij kinderen sneller toeneemt, vooral wanneer er in de familie myopie voorkomt,’ vertelt Janneke. “Bij myopie is het oog te lang doorgegroeid, waardoor het beeld niet op het netvlies valt, maar ervoor. Hierdoor kun je niet goed meer in de verte zien, zoals naar het digibord op school of naar de tv. Dit corrigeer je met een min-bril.”

Erfelijkheid en leefstijl belangrijkste factoren

“We zien de laatste jaren het percentage bijziende kinderen toenemen. Daar speelt de veranderende leefstijl zeer waarschijnlijk een rol in; kinderen gaan tegenwoordig minder naar buiten en hebben activiteiten waarbij hun ogen gericht zijn op iets dichtbij. Denk aan telefoons, tablets, computers maar ook boeken lezen,” vervolgt Jannemiek. “Naast leefstijl speelt erfelijkheid een rol. Een lichte myopie is niet ernstig, met een bril of contactlenzen kun je weer gewoon goed zien. Waar het om gaat, is het risico dat deze lichte sterktes in de groei snel erger kunnen worden, vooral bij kinderen waarbij hoge myopie in de familie voorkomt. Bij een hoog myoop oog zijn de lagen van het netvlies dunner waardoor je op latere leeftijd meer kans hebt om een oogafwijking te ontwikkelen. Onder andere netvliesloslating, glaucoom, macula degeneratie, staar op jonge leeftijd en bloedingen in het netvlies kunnen de ernstige gevolgen zijn.”

Meer buiten spelen

“Het is dus zaak om er op tijd bij te zijn en actie te ondernemen”, zegt Janneke. “Het veranderen van de leefstijl van het kind is daarbij heel belangrijk. Ga lekker naar buiten. Veel studies tonen aan dat buiten zijn in het daglicht de groei van bijziendheid kan remmen. Buiten is er vijftien keer meer licht dan binnen. Licht zorgt ervoor dat het netvlies het stofje dopamine aanmaakt. Dit stofje remt de groei. Het grootste effect heb je als je twee uur of meer per dag buiten bent. Andere bewezen effectieve methodes om de toenemende lengte van het oog bij kinderen te remmen zijn het dragen van bepaalde typen contactlenzen of brillenglazen of het gebruik van atropine oogdruppels.”

Advies over schermtijd

• Hanteer de 20-20-2-regel. Na 20 minuten dichtbij kijken, 20 seconde pauze. En 2 uur per dag naar buiten.
• Meer afstand is beter. Geef dus de voorkeur aan tv-kijken op de bank in plaats van je telefoon of tablet die je in je handen houdt.

Onderzoek naar dosering atropine

Tjongerschans participeert momenteel in de myopie atropine dosis (MAD)-studie. In deze grote studie wordt de werkzaamheid van 2 soorten atropine oogdruppels vergeleken: 0,05% en 0,5%. Ook wordt het verschil in bijwerkingen bekeken. Kinderen van 6 t/m 11 jaar met een toenemende myopie die aan bepaalde criteria voldoen kunnen hieraan meedoen, nadat ze voor deelname geselecteerd zijn door hun behandelaar of opticien.

 
Janneke Fonk, orthoptist

Jannemiek Havinga, orthoptist